helaibuku.blogspot.com/ Om Swastyastu, Sahabat sedharma Helai Buku, di bawah ini Helai Buku postingkan tentang tata cara pelaksanaan Upacara bayi tiga bulanan atau Pemargin upakara nigang sasihin. Dalam hal ini Desa mawecara memegang peranan karena di tiap daerah tentu pelaksanaannya agak berbeda-beda, tetapi alangkah baiknya kita perlu mengetahui perbedaan itu untuk menambah wawasan kita tentang keragaman adat budaya Hindu di Bali. Baiklah, selamat membaca!
A. Ngaturang Uninga
1.
Pangawit sang muput karya ngaturang uninga dumun ring Ida Batara Kamulan
atawa Ring Sanghyang Tiga Sakti ring, Sanggar Pamujan.
Tatujone,
Ida Batara miwah leluhur-leluhure, mangda uning ring indik pamargin
upakara-upakarane sane kalaksanayang ring rainane mangkin.
Banten
piuninge, luire: Canang-wangi atawa Canang-sari tigang tanding, saha pangluar
akidik, sodaan nasi putih-kuning atanding miwah tetabuh arak, berem, sajeng,
toya kalih dupa. Malih sangku atawa panirtayan sane sampun madaging toya-ening,
manut akeh tirtane sane kabuatang, upami: tirta bajang-colong,
tirta-pabersihan, tirta-sambutan miwah tirtan banten. Puniki sampun unggahang
ring pasimpangane sane wenten ring Sanggah.
Puput
ngunggahang banten miwah panirtayane punika, sang muput-karya raris ngayabang
banten pangluar ring pamrajan, marep ring para-kanca iringan Ida Batara.
a.
Mantra/Saa Pengluar : “Om, parakancan Ida
Batara Samodaya, ndaweg taiki manusanira angaturi, iki tadah sajinira, pukulun
sinungaken dwaramanawi ta kirang – luput aturan iki, ndaweg sampurakna nghulun.
Om Sri ya we namu namah swaha”.
b. Dados taler nganggen saa sapuniki :
“Pukulun genganen Batara Siwa, Brahma, Wisnu,
angluwarana sakwehing Sang Kala ni Sanghyang Dewa, rikang angga sakti, sarwa
kala, sampurna ya namah swaha.”
Usan punika,
raris kecer-kecerang (turuhang) punika tetabuhane, upami : arak, brem, sajeng
miwah toyane ring samping pasegehane:
2. Sane mangkin wau ayabang bantene sane katur ring Ida Batara Kamulan.
a. Mantra/saa :
“AUM Dewa-Dewa
Tri Dewanam,
Tri-Murti Tri Lingganam,
Tri-Puruso suda nityam,
Sarwa Jagat Jiwatmanam.”
“AUM Guru – Dewa Guru-Rupam,
Guru – Madyam Guru – Purwam,
Guru - Pantaram Dewam,
Guru – Dewa suda nityam.”
“AUM Brahma Wisnu Iswara
Dewam,
Jiwatmanam Tri Lokanam,
Sarwa Jagat Pratistanam,
Suda klesa winasanam.”
b. Dados taler nganggen saa sapuniki :
“Inggih Ratu
Batara Tiga-Sakti, puniki titian ngaturang uninga, doaning ring rainane mangkin
titian ngawentenang upakara Nigang-Sasihin. Inggih, cendek titian. Nunas mangda
ledang Paduka Batara nglugrahin krahajengan titian sareng sami.
3. Nunas Tirta, Mantra Sapta Tirta :
a. “AUM Gangga, Saraswati, Sindu, Wipasa, Kausiki, Nadi, Yamuna, mahati
srestah, Sarayus ca Mahanadi”.
b. Dados taler-nganggen saa:
“Inggih Ratu Batara, dimadak
ledang susuunan titian nglugrahin wasuh-pada, inggih titiang mamitang pisan,
mangda titian, sareng sami mamanggih rahayu.
4. Ngayabang banten ring Sanggar Pamujan :
“Inggih Ratu Batara, sakadi mangkin Paduka
Batara katuran anahuran amuktia aturan titian puniki. Enak paduka Batara
makaramean, amuktia sarining aturan titian. Dumadak singgih Paduka Batara sami,
ledang nyuryanin titian sareng sami”.
5. Mabakti :
“Ndaweg titiang nunas sinampura, sakadi mangkin titian
ngaturang sembah saking manah titian suci-nirmala jati ; inggih, dumadak
singgih Paduka Batara, ledang nglugrahin krahajengan titian sareng sami.”
6. Nglungsur banten miwah toya-tirta :
“Inggih Pukulun Paduka Batara, munggwing aturan titian
sampun kengin Paduka Batara nyari, inggih sane mangkin titian nglungsur mangda
titian sareng sami rahajeng.”
B. Segehan nasi-putih atanding maulam bawang-jahe.
Segehane
puniki katur ring Sang Kala atawa Sang Buta, ring genahe sane tetiga punika,
upami :
1. Ring Ulu, sesontengipun :
“Ndah ta kita Sang Kala
Bucari, iki tadah sajinira, aja ta ameda-meda”.
2. Ring Lebuh, sesontengipun :
“Ndah ta kita Sang
Durga-Bucari, iki tadah sajinira, aja ta ameda-meda:”
3. Ring Natahe sesonteng ipun:
“Ndah ta kita
Sang Buta Bucari, ikitadah sajinira, aja ta ameda-meda:”
Pade
sampun puput pailene ngaturang pasegehan-pasegehan punika, sane mangkin
kalanturang antuk nglaksanayang banten Pabyahkaonane miwah banten Bajang
Colong, Banten punika wantah angiu, tegep madaging buki (payuk bolong),
kekeb-penyakanan makalung duk jaka, makamben tapis-kelapa, saha madaging
tetorek tampak dara antuk pamore base, miwah banten-banten : seetan kalih soroh,
buki, jangan-ampin, sanga-urip, kampuh-agung, jrimpen dedari kekalih
putih-kuning, daksina kekalih, tegteg kekalih, teenan, sagi-sagi, canang, miwah
canang-panyapa.
Prantos-prantose
sane sampun sadya irika upami: Reregek, Papah, Pusuh, Ayam-colong miwah sane
seos-seosan.
C.
Pangawit, margiang dumun
tirta-panglukatane, Mantra:pukulun sredah Batara Siwa Murti Sakti, anibakaken
Tirta-kamandalu, winadahan kundi-manik, makasuklaning buana alit, makasuklaning
buana –agung, makauriping buana alit, makauriping buana-agung amuburana sarwa
ujar ala, ipen ala, tujuh teluh, tranjana, kalukat, kalebur dening tirtan
Batara Siwa Murti Sakti, siniratan mencar-mencur, angilangaken dasa-mala,
papa-klesa, trimalaning janma manusa kabeh, moksa, ilang, kalukat dening
tirtanira Batara Siwa Murti Sakti, wastu sidi namah swaha.”
D.
Mangkin sang-muput karya,
patut nuhur Ida Batara Surya (Siwaraditya), Sanghyang Ibu retiwi miwah Dewa
Gede Kemulan. Bantene sane ayabang mangkin, punika banten seetane asibak.
Saa-saa: “Inggih Pukulun mangkin manusanira Paduka Batara aneda angaturi Paduka
Batara Siwa Raditya, Batari Pertiwi muah Dewa Gede Kemulan, tumurun ka
Mercapada, malejeg amoring kukusing menyan, majagau, candana mrik, tumulia
tedun Paduka Batara ring palemahing, ngulun, inuring Dewaning-Dewa muah
kaprenah kasanak, kaputu muah Widyadara-Widyadari samua Om Paramasanti ya namah
swaha.”
E. Ngelis Banten.Matepung Tawar, saa :
“AUM, Batara Guru atepung-tawar, sarwa Dewa
angilangaken sebel-kandel, geleh-latek kabeh. Om ya namah swaha.”
“AUM Sang Janur-pita mangadeg, tumurun Batara Siwa ka
Mercepada, kinabaktian dening janma manusa kabeh. Om Nir-roga, nir-upadrawa. Om
Kreta sudamam suda.
Usan nguncarang saa-saane puniki, tumuli soratang
tirtane ring banten-bantene sane wenten ring ajeng dane sang muput karya.
Asapunika taler beras tepung-taware, sambehang kabantene.
F.
Risampune puput pailene ngelis banten miwah matepung-tawar, mangkin
ayabang banten bhaykaone punika.
Byahkaon Mantra/saa-saa:
“Pukulun
sang Kala-kali, puniki pabyahkalan si jabang bayi, katureng Sang Kala-kali,
sira ta reke pukulun angluwarana sakwehing Kala, Kala Carik, Kala Kapati, Kala
Kalaran, Kala Karogan, Kala Ujar, Kala Pengpengan, Kala Gring, Kala Sepahan,
Kala Kacangking, Kala Brahma, Kala Ngumik, kala Durbala-Durbali, maka sakwehing
kala wigna kang aneng awak sarirane si jabang-bayi, kalwarana denira batara
siwa makadi batara-batari sami rumuat si jabang bayo wruhanipun hyang-hyange
awakipun, kajenengana denira Sang Hyang Tri Purusa, kasaksenana denira Sang
Hyang Trayodasasaki, lah sama ngruat Sang Kala-Kali, mundura, duluri ayur ipun
si jabang-bayi, den anutug aken tuuh ipun tunggunen denira Sang Hyang Bayu
Pramana.”
Usan nguncarang
saa punika, sane mangkin ayabang banteng Bajang-colonge, upami : jrimpen
dedari, kampuh agung, sanga-urip, tegteg daksina miwah sane lian-lianan.
Bajang-colong, mantra/saa:
“AUM, Sang Kosika, Sang Garga, Sang Metri,
Sang Kursya, Sang Patanjala; Himalimpa-Himalimpi, pinaka Bapa Bajang, Babu
Bajang, Bajang Papah, Bajang Tukad, Bajang Kamumu, Bajang Yuyu, Bajang Sampi,
Bajang Kebo, Bajang kurkuta, Bajang Mungsi, Bajang Simbah, Bajang Lenga,
sakwehningaraning Bajang, mulih kita maring deanta, Om Syah, Syah, Syah.”
G.
Usan pailene punika, sane mangkin sang muput karya raris nglukat
prantos-prantose sane wenten irika, antuk toya panglukatan, tirta saking
kamulan, tirta saking Ida Batara sami, miwah sane seos-seosan, saha nganggen
prantos sibuh-pepek sane makatik antuk carang dadap tis, soksokan miwah ilih,
sami sarwa sane kedas.
Prantos-prantose
sane kalukat, luire:
1.
Kelapane sane magenah ring soksokane, madaging jina bolong satakan
mabenang sedtu. Punika kaanggeh lambing “talin-banah” sane patut kabakta antuk
ajin (gurun) rarene sane katigang-sasihin.
2.
Pusuh-pisange, sane kasnagkil anting biang-rarene, punika pinaka.
Lambing pepusuh, linggan Sang Banaspati-raja. Pusuhe puniki yan pade madue,
patut eteh-etehin antuk gelang, anting-anting, miwah sane seos-seosan. Nangin
yan pade tan madue, dados taler tan kaeteh-etehin.
3.
Papah kelapa sane tuh, madaging gambar tatorekan jadma-jadmaan sane
katorek antuk pamor sedah. Punika kaanggeh “Bajang-papah” pinaka linggan Sang
Anggapati. Prantose puniki kagamel ulih anak alit.
4.
Reregek, ulat-ulatan papah kelapa, marupa jadma-jadmaan, punika kaanggeh
“Bajang-Reregek” pinaka linggan Sang Banaspati. Prantose puniki kagamel ulih
anak alit.
5.
Ayam, lua-muaninipun, manut ring lanang-iatrin rarene sane
ka-tigang-sasihin. Yan lanang rerena ayam muani anggen colong, yang pade istri
rarene, ayam lua anggen colong. Ayam-colonge puniki kaanggeh “Bajang-Colong”,
sane kagamel antuk anake alit, pinaka linggan Sang Prajapati.
6.
Rarene sane katigang-sasihin, kaemban ulih anak istri.
7.
Prantos-prantose sane lian-lianan, upami: semprong sane madaging satsat,
rerontek miwah sane seos-seosan, punika kagamel ulih anake alit-alit.
Prantos-prantose puniki, samian lukat antuk
toya-panglukatan. Usan punika, raris sirat-siratin malih antuk toya pangening-ening.
H.
Risampune puput ngamargiang panglukatan miwah pangening –ening, raris
sametone miwah alit-alite sane ngamel prantos-prantose punika, upami: kelapa;
pusuh, papah, reregek, colong miwah sane lian-lianan punika, kenginan malinder
ngider-kiwa, ngilehin kalangan genah bantene ring beten.
Sane
pinih dumuna mamargi, gurun/ajin rarene, biange, miwah karuntutin antuk
alit-alite sane ngamel prantos-prantose punika, miwah sane ngemban rarene.
Indik
pidabdabe maileh, yan sampun ailehan, napak ring genah lesunge, sane sampun
kasediayang irika-rauhing batu, patut sane pinaka ulu punika,
ngletok-ngletokang batune ring lesu-nge punika. Kala punika sang muput karya,
nguncarang saa atawa mantra, kadi asapuniki :
“AUM, wau pada sawau, anakira Ki-Tunggul Landung,
putunira Ki Karang-Jagat, sira anak-anakan baligo, ingsun anak-anakan Antiga,
Ingsun anak-anakan Watu”.
Pangaptinne,
asapuniki. Rarene atawa okane sane kakaryanang upakara, mangd jati-jati
kakuhuanipun sakadi anak anakan batu, kuat tur kukuh sapanjang yusa.
Paiderane
puniki, kamargiang ping tiga.
I.
Puput ilen-ilene ring ajeng, raris lanturang antuk upacara: mateenan,
matetebus miwah masesarik.
Teenan, mantra/saa:
“Pukulun tapakan teen, jinah satak-pelekutus
lawe satukel, galihan, katihan, denira Cokor Batara anureksa, buat atur
manusanira, awing-awang tutug, teka ring akasa, tutug ta jahan ring pertiwi.
Pukulun Batara Siwa, suda akasa, suda bumi, suda mala, suda letuh sudamam
swaha.”
Tetebus, mantra/saa:
“AUM, purna Surya, purna Candra, purna Bayu, den
langgenganira, atep ring raga walunanira, anganaken pala-boga, angti-anti sabda
rahayu, amandungan ratna kancana, Om Hram, Hrim, Sah Paramasi ya namah swaha. “
Sesarik, mantra/saa:
“Pukulan Batara Guru, manira aneda sesarik,
asesarik ring kiwa, angiwakna pati, asesarik ring pungkur, angundurakna satru
musuh, asesarik ring tengen, anadah I sri-sedana, asesarik ring arep,
angarepaken bagya pasesangin, asesarik ring watuk, den kadi kukuhanira
Sanghyang Siwa Raditya, Sagara-Ukir, aneda pageh kukuhanira sang
sinayutan."
J. Mangkin kalanturang antuk upacara Makekenyepan.
Rarene
miwah prantos-prantose punika wedakin (borehin), lolohin (tambain)! Miwah
ajeng-ajengin. Pamargine puniki dados inda-indayang atawa kenyep-kenyepin
kewanten. Puput pailene puniki mangkin rarisang ngayab. Mantra/saa: “AUM,
Pukulun Paduka Batara, pukulun sang sinayutan amilaku aneda akekenyepan,
PukulunBatara asung lugraha maring awak sariranya, wedak-suci, anyuciaken sebel
kandeling awak sariranya, tamba-sakti, angilangaken lara-roganya, muang pangan
mapapangupajiwanya, Om, dirge ayur tat astu, astu, sidi.”
2. Rarisang mangkin ngedeng peras,
Mantra/Saa:
“AUM Pancaware
bawet Brahma, Wisnu Saptawarewa ca, Sadwaresware dewasca, astaware Siwojnyeyah,
Omkara muktya sarwa pras pranayanam.”
K.
Puput pailene punika, sane mangkin wau nyiramang rare. Prantos-prantose
iriki, sampun cumawis wenten pane, sane sampun madaging toya miwah sekar,
rarekayan yuyu-0yuyuan, udang-udangan miwah sarwa gumatat-gumitite sane
seos-seosan. Sajaba punika, panene punika patut taler kaortain atawa ka
gambarin, gambar “sikep Dewa Panawasangaan”, manut genahnya soang-soang upami :
sanjata Bajra, duen Ida Sang hyang Iswara, magenah ring tepi kangin (purwa),
sanjata Dupa, duen Ida Sanghyang Maheswara, magenah ring tepi kaja-kangin
(Agneya) sanjata Danda, duen Ida Sanghyang Brahma, magenah ring tepi kaja
(Daksina), sanjata Moksala, duen Ida Sanghyang Rudra. Magenah ring tepi kaja-kauh
(Nairiti), sanjata Nagapasa, duen Ida Sanghyang Mahadewa, magenah ring tepi
kauh (pacima), sanjata Angkusa, duen Ida Sanghyang Sangkara, magenah ring tepi
kelod kauh (Bayabya), sanjata Cakra, duen Ida Batara Wisnu, magenah ring tepi
kelod (Utara), sanjata Trisula, duen Ida Sang Hyang Sambu, magenah ring tepi
kelod kangin (Aisanya; misah sane irng tengah-tengah (madya), sanjata Padma,
duen Ida Sanghyang Siwa.
Tiyane
punika, pinaka toya suci saking sapta-nadi (tukade sane pepitu), sane membah
irika ring jagat Hindu (India). Punika awanan ring toyane Punika, kadagingin
ulam-ulaman miwah sane seos-seosan. Pangawit prantos-prantose, upami: reregek,
papahe, ayame punika dumunang sugi-suginin antuk toyane sane wenten ring
panenen. Usan punika wau gurun (ajin) rarene miwah biange, masuci-muka irika.
Puput punika wau pusuhe siramang irika ring panene, saha pa-payasan pusuhe,
upami: gelang, kalung, miwah sane lian-lianan, punika samian. Ambil genahang
ring panene. Usan punika wau rarene siramang ring panene.
Pepayasane
punika, malih jebos gogo-gogo ring panene, sinambi rangsukang ring ragan
rarene. Punika awanannya pailene puniki kawastanin taler “magogo-gogoan.”
Rikala manghyasin rarene sang muput karya, patut nguncarang mantra atawa/saa,
sapuniki: “AU, Hram, Hrim, sah Parama SIwa Aditya ya namah. Ulun amwitakna Si
Jabang-bayi, anganggo ratna kancana, apan uwus tutug lekanipun, duluran ayu
wredi.”
Iriki kaja-kelode meteges :
Ka-teben miwah ke luar Kaja
= ka ulu (kauluan)
Kelod – ka teben
1. Mabaang-Colongan :
Usan
ilen-ilene nyiramang rarene, raris ayam-colonge punika celepang ring jalik –
jalikane Ping tiga, Jalik-jalikane punika malakar antuk bata atawa kitakan
tigang-siki. Pangaptinnya puniki, sumangdenya sang ngraganin rarene dahat pageh
tur tekek ring anggan rarene. Sajaba punika, raris batis rarene enceg-encegang
tanah ping tiga, ring samping jalikane. Pengaptinnya, ngaturang uninga ring
Sanghyang Ibu Pertiwi, sumangdennya rarene terus kaemban, tur kaicen
pangupajiwa sepanjang yusa.
Puput
pailene punika, wenten taler sametone, sane ngamargiang upakara, asapuniki : ngicen
tedan colong. Asapuniki pamarginipun : I pangemban rare punika ngicen ayame
teda, kagenahang ring tangan kenawanne I pangemban. Raris tangane punika sane
madaging tetedan ayam, kagenahang ring duhur sirah rarene, tumuli ayam-colonge
punika cotot-cototang ring liman pangembane sane wenten ring duur rarene.
Pangaptinne, mala-malan rarene punika mangda ical, kagingsirang atawa
kakeberang ulih ayam cologne punika. Cendek ipun, mala-malan, sebel-kandel
rarene ring niskala punika mangda ka-colong atawa ka-paling antuk I ayam
punika. Punika ke awanannya, ayame punika kawastanin”colong”; colong mateges
paling atawa pandung.
L.
Puput pula-paline mabiahkaon. Sane mangkin banten biahkaone punika miwah
prantos-prantose punika, luarang ring pinggir margine atawa ring [inggir genah
pasiraman desane, ring tukade, ring telabahe, atawa ring pancorane.
Sakewanten,, sadurung ngamargiang pangluare punika, eteh-eteh atawa panganggen
prantos-prantose punika, upami : wastran reregeke, papahe, miwah sane
lian-lianan, mangda kagentosin antuk wastra sane kaonan. Doaning pacing
makurtang. Ngluarang punika, tan wenang sakodo-kodona, upmai jag entungang ring
tengah margine , atawa entungang ring genahe masiram. Becikne patut
prantos-prantose punika, seleleg-selelegang ngenagang ring tepin margane atawa
ring tepin genahe masiram ring pasiraman desane.
M.
Sane mangkin, rarene, biange kalih gurun (ajin) rarene, patut meseh,
doaning pacing ngamargiang upacara “Natab”. Kala puniki sang muput karya, patut
nureksain banten-bantene sane wenten ring baleen. Risampune puput meseh, raris
rarene, biange miwah gurun (ajin) rarene melinggih ring dedampare atawa
kursine, ngarepin banten ring baleen. Gurun atawa ajin rarene, malinggih ring kenawna,
biange malinggih ring kee, rarene dados abin. Ring baleen punika, sampun wenten
banten-banten upami : Pangulapan, Pangambean, Jejanganan-agung, Pula Gembal,
Sekar-setaman, Pangiring, Sambutan, Sesayut, Penyeneng, Pangideng-ideng, Peras.
Sodaan atawa Punjung miwah Penek ,
teenan, Guru-renan miwah banten Kumara-kumari. Banten-banten puniki wenang
kayabang antuk dane sang muput karya.
Pakeling:
sadurung ngayabang banten, sang muput karya patut ngenjit-ngenjitin dupa miwah
pasepan sane sampun wenten irika. Pangaptine, asapuniki. Geni-genine sane
wenten ring dupane, punika pinaka Sanghyang Ageni, sane nyaksinin pamargin
upakara-upacarane sane kamargiang mangkin.
Sapunika
taler pasepane sane malepuk andusnyane sane harum punika satmaka ngundang
Ida-Ida Batara minakadi : Sanghyang Siwa, Sada Siwa, miwah Sanghyang Parama
Siwa, sumangdennya ledang tumedun saking Siwaloka, kairing antuk pada Dewa-Dewi
miwah Widyadara-Widyadarine.
1.
Pengawit sane patut margiang dumun, punika tirta-tirtane, sirat-siratang
ring rarene, biangne miwah gurun (ajin( rarene, saha kadulurin antuk mantra/saa
: “AUM, Um rah pat asta ya nama swaha. Om, Swanam sampurna ya nama swaha. Om,
Sri Pasupatiye Um Pat.”
2. Teenan, mantra/saa:
“AUM Sanghyang SIwa Caturmuka, Pancamuka dewa
byuha, sira Ing, Nang, Mang, Sing, Wang, Yang. Ang, Ung, Mang, namah.”
3. Tetebus, mantra/saa:
“AUM, purna Surya, purna Candra, purna Bayu,
den langgenganira, atep ring raga wulananira, anganaken pala-boga, anganti-anti
sabda rahayu, amandungan ratna-kancana, Om Hram, Hrim, Sah Paramasiwa ya namah
swaha.”
4. Sesarik, mantra/saa :
“Pukulun Batara Guru, manira aneda sesrik,
asesarik ring kiwa, angiwakna pati, asesarik ring pungkur, angunduraken
satru-musuh, asesarik ring tengen, anadah I srisedana, asesarik ring arep,
angarepaken bagya pasesangin, asesarik ring watuk, den kadi kukuhanira
Sanghyang Siwa Raditya, Sagara Ukir, aneda pageh kukuhanira sang sinayutan.”
Puput
pailene puniki, wau banten-bantene ring baleen punika ayabang. Banten-bantene
sane patut ayabang, minakadi :
1. Pangulapan, mantra/saa :
“Pukulun Kaki
Pangawan, Nini Pangawan, Kaki Panjeneng, Nini Panjeneng, Nini Panjeneng, Kaki
Samantra, Nini Samantara. Sampun sinamantaraken maring : Purwa, Daksina,
Pascima, Utara, Madya, ndaweg reke pukulun sinalahaken baya pakeweipun, saking
pamlagbagan-agung, pamacekan-agung, ulihakna jiwitanipun sang ingulapi ambe,
ingantukaken paramanaipun, tan kaginggang, tan kagingsir, yowana awet aurip. Om
Sidir astu ya nama swaha.”
2. Pangambean, mantra/saa;
“AUM, Sira
Sanghyang Sapta-patala, Sira Sang Sapta Dewata, Sira Sanghyang Besawarna, Sira
Sanghyang Trinadi, Pancakosika, SIra Sanghyang Pramana, makadi sanghyang Urip,
sira mageha ri stananira soang-soang, pakenaning ulun angawruhi sira, aneda
raksanen ri sira, aneda urip warasa, dirgayusa, paripurna sira sang inambe. Om,
Sidir astu ya nama swaha.”
3. Jejanganan (Agung), mantra/saa :
“Pukulun Kaki
Among, Nini Among, Bapa Bangklong, Babu Bangklong, Babu Abra, Babu Sinang, Babu
Maranak, Babu Anjureni, Babu Anungkurat, Babu Wisesa, Babu Dedukun-abumi, Babu
Gedebyah, Babu Surastri muah Babu Suparni.
Ingsun aneda sih kretanira,
aneda jejanganan Si Jabang-Bayi, iki tadah sajinira, liwet kacang satungkeban
lawan jangan sanyiru. Manawi ta hana kirang muah luput, sampun tan agung
anyampura, iki piak satak, atetumbase sira maring ring pasar-agung, amilihana
kabelanira soang-soang, sami sira amukti sari lawan sanakira kabeh. Apan alit
kang sun aturaken, agung kang sun teda, aneda angluwarana sakwehing Bajang,
Lara-roga, sangut-sangka, danda-upadrawaninipun, balikan mongen den abecik kang
adrewe caru iki, sampun sira anyetut, sampun sira anggetes, balikan sira
mongana den abecik, sungana enak-anak amangan, enak-aturu, enak ameng-ameng,
katakana jajaka udar-udar, sampun denira sami asung nugraha rahayu, sampun sira
amukti sari, sami sira mantuk angelingana kahyanganira soang-soang, angrenana
urip-waras dirgayusa, paripurna, keduk timbul bujana-kulit, akulit tembaga,
awalung wesi, aotot kawat, luputa ring lara-roga, luputa ring jaramarana, wastu
den kadi pangraksanira sira Sanghyang Aditya, mangkana pangraksanira sing SI
Jabang-Bayi, raksanen ring esuk lawan srahina-wengi. Om, Na ma si wa ya. “
4. Sodaan, Punjung miwah Penek, Mantra :
“Kaki Siwagotra, Nini Siwagotra, sira angadeg sanakira
kabeh salwiranya; Anta, Prete, Buta, Kala, Dengen, Anggapati, Mraapati,
Banaspati, Banaspatiraja, muah Babu Lembana, Bau Abra, Babu Sugian, Babu Kakere,
wetu sira kabeh, abersih apemungan lawan sanakira denta rahayu becik. Om,
Sidrir astu ya nama swaha.”
5.
Banten Kumara-Kumari. Indik pangayabane marep
menek, doaning genah bantene puniki, kagenahang ring palangkirane sane wenten
“ring duur” baleen. Mantra/saa: “pukulun
sira Sang Indung Bajang samodaya, makadi Nini Among, Kaki Among, iki tadah
sajinira, tumpeng putih-kuning maulam ayam putih syugan, den tulus sira
anitihaken janma manusa, den aweha seger-oger warasa, pada denira andulu rare
ayu Om, Sidir astu, astu, astu.”
6. Banten Guru-piduka, mantra/saa:
“AUM, Hyang
Pradana, Hyang Purusa, Hyang Siwa Guru, Hyang Surya-Candra” manusanira
maguru-piduka, angaturaken pamahayu, wud atanggapana, de Sedahanira Bagawan
Panyarikan, enak nira Bagawan Citra-Gotra, Citra-Gotri, manusanira anembaha
tangan karo, aneda sinampura, manawi wenten sabda saud, sacampur, linyok, lepas
pangucap, sampun ta angadakaken ta ya sukerta, manusanira aneda tirta
darma-amerta, Hyang Iswara, Hyang Sambu, Hyang Sarwa Dewata, manusanira
ma-guru-piduka, Om, Sidir astu, la nama swaha.”
7. Banten Sambutan atawa Sesayut,
Mantra / saa: “Pukulun
Kaki Prajapati, Nini Prajapatim Kaki Samantara, Nini Samantara, Kaki
Citragitra, Nini Citragotra, ingsun aneda anugrahania. Neda anyambuti Si Jabang
Bayi, manawi atmanipun, angajaha maring pinggiring samudra, ring telenging
udadi, ndaweg sambutakna maring raga kawalunane Si Jabang Bayi, den pun jetel
saha ayu ujar. Om, sidir astu ya nama swaha.”
8.
Puput punika, sane mangkin kalanturang antuk Malelabaan Punika nasi-tulunge, nasi prase miwah tumpeng
prase, ambil kidik-kidik, ajengin rarene, inda-indayang kewanten. Dulurin antuk
Mantra/saa:
“Om, Pancawara
bawet Brahma, Wisnu Saptawarewaca, Sadwareswara dewas ca, Astaware Siwo
jnyeyah, Om kara muktya sarwa pras pranayanam.”
N.
Usan tanab ring baleen, mangkin ajin rarene atawa gurun rarene, biangne
kalih rarene sane katigang-sasihin, ka pamrajan atawa ka sanggah kamulan,
gumana pacing ngaturang “Wastan” rarene,
majeng ring Ida Batara Gede Kamulan miwah para Leluhure, pingarep Ida Sanghyang
Widiwasa.
Rauh
ring sanggar pamujan, sang muput karya raris ngunggahang banten piuning ring
pasimpangane. Ajin atawa gurun-rarene biangne kalih rarene, malinggih narepin
pasimpangane punika.
Pakeling : Ring ajeng genahe malinggih
(ring natahe), becik karyanang gegambaran sane mareka Badawangnala sane kalilit
antuk I Naga-Gombang. Puniki pinaka lambing “ Sanghyang Wisnu miwah Sanghyang
Ibu Pertiwi. Ring gegambarane punika batis rarene enceg-encegang ping tiga. Yan
rare lanang patut sang lanang sane ngemban rarene. Yan istri anak istri sane
ngemban. Tatujone puniki, gumana ngaturang uninga ring Ida Batara Wisnu miwah
Sanghyang Ibu Pertiwi, sumangdennya terus rarene ka-emban serahina-wengi, miwah
kaicn pangupajiwa sepanjang yusa.
1. Ngaturang uninga. Aturang wastan rarene, Mantra/saa:
“Inggih Ratu
Batara Gede Kamulan, miwah para Dewa-Dewi sane malinggih ring pamrajan iriki,
pingarep Ida Sanghyang Widi, puniki okan dane (putran ida) sane kakaryanang
upakara tigang-sasih puniki, mawasta :
……………………………………………………………………………..
(iriki ucapang wastan rarene).
Cendek titian sareng sami,
nunas mangda ledang Palungguh Batara ngicen krahayuan sapanjang yusa.”
2. Nedunang rare. Mantra /saa:
“Pukulun Kaki
Cipta-Gopta, Nini Cipta-Gopta, ingsun amwit anurunaken rare, ameng-ameng ring
lemah, turun ayam, ameng-amengana sarwa ratna-kencana sri-sedana. Ameta
urip-warasa. Keduk timbul, bujana kulit akulit tambaga, awalung wesi, aotot
kawat, muliha ring raga kawalunane Si Jabang-Bayi. Om, sidir astu tat astu
astu.”
“Om, tebel Buli, Tebel
Akasa, Tebel Jiwitan ………………..(ucapang wastan rarene)………..iki. Om, sidir astu
tat astu astu.”
3.
Puput pailene puniki, raris
rarene, ajine (gurune) miwah biangne, sirat-siratin tirta skaing Kamulan,
Kamimitan, Kahyangan, tirta Pabersihan, Pangening-ening,miwah sane lian-lianan.
Siratin ping tiga, nicip ping tiga, tumuli masesarik antuk beras – wijane.
Untuk lebih jelasnya sahabat bisa mengoleksi buku ini yang sudah beredar di toko buku:
Dari buku Pemargin Upacara Nigang Sasihin olih Ketut
Ginarsa, Singaraja 1974
Komentar
Posting Komentar